Do czego służy transformator?

Transformator, to element (urządzenie) sieci elektrycznej, którego zadaniem jest zwykle zamiana napięcia wejściowego (doprowadzonego do uzwojenia pierwotnego) na żądaną wartość napięcia wyjściowego (na zaciskach uzwojenia wtórnego).

W przypadku transformatorów SN/nN mamy do czynienie z transformatorami obniżającymi napięcie. Tego typu transformatory są spotykane niemal u każdego większego odbiorcy, tj. w przedsiębiorstwach, uczelniach, na osiedlach mieszkaniowych, urzędach państwowych, stacjach paliw, supermarketach, stacjach transformatorowych miejskich słupowych i budynkowych. Wyróżniamy transformatory SN/nN suche i olejowe, różniące się właściwościami i zastosowaniem. Urządzenia te mają zmniejszać napięcie energii elektrycznej dostarczanej z sieci zakładu energetycznego do poziomu napięcia odbiorników odbiorcy. Transformator stanowi jedno z najważniejszych urządzeń w systemie elektroenergetycznym.

Jakie czynności są realizowane w ramach przeglądów transformatorów SN/nN?

Urządzenia elektroenergetyczne wymagają systematycznych przeglądów, aby możliwe było ich utrzymanie w odpowiednim stanie – to samo dotyczy transformatorów montowanych w stacjach transformatorowych. Zaniechanie regularnej kontroli i przeglądów może mieć kosztowne i poważne konsekwencje, łącznie ze zniszczeniem stacji transformatorowej. Winno się również pamiętać, że przeglądy stacji transformatorowych i transformatorów są obowiązkowe i wynikają z przepisów prawa budowlanego, rozporządzeń w nim zawartych oraz odnośnych norm. Więcej informacji o wymogach związanych z przeglądami transformatorów lub całych stacji transformatorowych i kosztach tego typu usług można znaleźć na stronie https://wasztan.pl

Co obejmuje taki przegląd?

Czynności wykonywane podczas przeglądów dla transformatorów suchych

Co uwzględnia przegląd w przypadku transformatorów suchych?

Najczęściej przegląd polega na:

• odkurzeniu transformatora i dokładnym oczyszczeniu sprężonym powietrzem kanalików i przestrzeni między uzwojeniami górnego i dolnego napięcia,
• sprawdzeniu działania zabezpieczeń temperaturowych i układów chłodzenia,
• czyszczeniu izolatorów i cewek,
• pomiarach rezystancji izolacji,
• pomiarach rezystancji uzwojeń,
• pomiarach temperatury uzwojeń i rdzenia,
• dokręceniu elementów stykowych kluczem dynamometrycznym,
• oględzinach stanu stabilizatorów, czujników, usztywniaczy, pakietu rdzenia,
• oględzinach i sprawdzeniu czy cewki faz są wycentrowane i czy uzwojenia nie uległy przemieszczeniu, bądź rozwarstwieniu,
• sprawdzeniu czy powłoka antykorozyjna rdzenia oraz pakietowanie rdzenia nie są uszkodzone.

W szczególnych przypadkach wskazane mogą być pomiary rozmagnesowania rdzenia, (a w zasadzie rozmagnesowanie rdzenia po pomiarach), pomiar przekładni i specjalistyczne testy diagnostyczne. Przeglądom transformatorów powinny towarzyszyć również pomiary uziemień stacji transformatorowej.

Defekty transformatorów suchych w dużej części przypadków nie są możliwe do ujawnienia na podstawie obserwacji i oględzin z bezpiecznej odległości - bez wyłączenia zasilania.

Na rys. 1 wskazano uszkodzony transformator SN/nN 15/0,4kV Sn=3150kVA, którego defektów nie widać nawet z odległości ok. 1m. Na rys. 2 wskazano zbliżenie na tą samą jednostkę i detal rozwarstwienia izolacji i uzwojeń cewki DN transformatora wykryty podczas przeglądu.

Rys. 1. Transformator SN/nN 15/0,4kV Sn=3150kVA poddany oględzinom z odległości ok. 1m (nie widać defektów jednostki).

Rys. 2. Transformator SN/nN 15/0,4kV Sn=3150kVA poddany oględzinom z bliskiej odległości - zbliżenie na detal uszkodzenia uzwojeń i izolacji DN (niskiego napięcia).

Czynności wykonywane podczas przeglądów dla transformatorów olejowych

W przypadku transformatorów olejowych przegląd obejmuje częściowo te same działania. Oto, jakie prace należy zwykle wykonać:

• pomiary współczynnika absorpcji, rezystancji izolacji, przerwy iskiernikowej, rezystancji uzwojeń,
• pomiary temperatury uzwojeń i rdzenia (właściwie to kadzi),
• sprawdzenie silikażelu (w transformatorach z konserwatorem), wskaźnika poziomu oleju, poziomu oleju w kadzi (i ewentualnie w konserwatorze, jeśli występuje),
• pomiary przekładni i prądu magnesowania - tylko gdy są do tego przesłanki i taka potrzeba,
• odkurzenie transformatora,
• oczyszczenie kadzi transformatora i żeberek sprężonym powietrzem,
• dokręcenie śrub płyty górnej kadzi, a także wszystkich elementów stykowych kluczem dynamometrycznym,
• oględziny zewnętrzne,
• pomiary i badanie oleju transformatorowego, jeżeli DTR transformatora wskazuje na taką potrzebę lub w przypadku zaistnienia zwarcia na zaciskach transformatora, przepięcia atmosferycznego, bądz rozszczelnienia. Transformatorów hermetycznych nie wolno bez wyraźnej potrzeby rozhermetyzowywać i pobierać oleju do prób!

Na rys. 3 wskazano transformator olejowy TAOb 15/0,4kV Sn=400kVA z widocznym rozszczelnieniem kadzi. Transformator został wyprodukowany w 1990r.

Rys. 3. Nieszczelny transformator w energetyce jednostki budżetowej.

Ze szczegółowymi informacjami na temat przebiegu takich czynności można zapoznać się na wasztan.pl, stronie firmy, która realizuje usługi specjalistyczne, takie jak m.in. obsługa transformatorów, stacji transformatorowych i ich przeglądy.