Rodzaje stacji transformatorowych słupowych: którą wybrać i dlaczego ma to znaczenie?

Czas czytania: 5 minut

Codziennie mijasz je, jadąc do pracy. Niewielkie konstrukcje na żerdziach, na pierwszy rzut oka niepozorne, a jednak to właśnie one – stacje transformatorowe słupowe – odpowiadają za to, że energia bez zakłóceń trafia do odbiorców końcowych.

W Energeks wiemy, jak wiele zależy od ich właściwego doboru. Projektując i modernizując sieci SN, spotykamy się z różnymi typami stacji słupowych, każda dostosowana do specyficznych wymagań terenu, odbiorców i obciążenia sieci.

Dla kogo jest ten artykuł?
Dla projektantów, wykonawców, operatorów i inwestorów, którzy chcą zrozumieć, jaką stację słupową dobrać do swoich potrzeb.

Co zyskasz po lekturze?
Dowiesz się, jakie są najpopularniejsze typy stacji transformatorowych słupowych, czym się różnią i jakie mają zastosowanie. Pokażemy też, na co zwracać uwagę przy ich wyborze.

 

Rodzaje stacji transformatorowych słupowych – przegląd

Choć na pierwszy rzut oka każda stacja słupowa wygląda podobnie – kilka żerdzi, transformator, rozdzielnica – diabeł tkwi w szczegółach. Różne tereny, różne potrzeby odbiorców, różne warunki eksploatacji sprawiają, że nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania.

Dobrze dobrana stacja to nie tylko kwestia mocy transformatora. To decyzja, która wpływa na bezpieczeństwo całej sieci, łatwość konserwacji, możliwość rozbudowy oraz koszty eksploatacji na lata.

Przyjrzyjmy się najczęściej stosowanym typom stacji transformatorowych słupowych – sprawdzonym w praktyce, dopasowanym do różnych zastosowań. Oto krótkie kompendium, które pomoże Ci świadomie dobrać rozwiązanie pod kątem Twojej sieci.

 

1. Stacja słupowa jednotransformatorowa typu STN – klasyka sieci SN w kompaktowej formie

Jeśli stacja transformatorowa miałaby swoje „must-have", model typu STN byłby na okładce. To rozwiązanie, które od lat sprawdza się w większości sieci średniego napięcia – niczym uniwersalny klucz, pasujący zarówno do rozproszonych zabudowań w terenie wiejskim, jak i miejskich sieci.

Parametry techniczne:

• Transformator o mocy od 25 kVA do 630 kVA (najczęściej spotykane moce: 250, 400, 630 kVA)
• Napięcie SN: 15 kV lub 20 kV, w zależności od regionu
• Montaż na słupach wirowanych typu E, ŻN lub BSW
• Konstrukcja wsporcza pod transformator i rozdzielnię nN
• Rozdzielnica niskiego napięcia w postaci skrzynki lub obudowy montowanej na słupie

Zalety:

• Kompaktowa budowa – cała infrastruktura zmieści się na jednej żerdzi
• Prosta eksploatacja, szybki montaż
• Niskie koszty inwestycyjne w porównaniu do stacji wnętrzowych
• Możliwość pracy w temperaturach od -25°C do +40°C

Zastosowanie:
Idealne do zasilania gospodarstw rolnych, niewielkich osiedli, terenów miejskich, a także przemysłowych zakładów średniej wielkości. Gdy liczy się niewielka przestrzeń i niezawodność, STN jest jak sprawdzony zawodnik drużyny – zawsze gotowy do gry.

 

2. Stacja słupowa typu STSp – mocniejszy gracz na bardziej wymagające warunki

Potrzebujesz czegoś więcej niż standardowa moc? Wtedy wchodzi stacja słupowa typu STSp, która nie boi się wyzwań. To jak przesiadka z rodzinnego sedana do solidnej ciężarówki – większa nośność, większa odpowiedzialność.

Parametry techniczne:

• Transformator o mocy od 630 kVA do 1000 kVA
• Napięcie SN: najczęściej 15 lub 20 kV
• Rozbudowana konstrukcja wsporcza, dodatkowo wzmocniona
• Możliwość zastosowania rozdzielnic SN z wyłącznikami próżniowymi
• Dodatkowe zabezpieczenia przeciwprzepięciowe i odgromowe

Zalety:

• Większa moc, odporność na przeciążenia
• Konstrukcja przystosowana do obciążeń dynamicznych (np. silne wiatry, intensywna eksploatacja)
• Możliwość dostosowania do specyficznych wymagań przemysłu

Zastosowanie:
STSp świetnie odnajduje się tam, gdzie obciążenia są wysokie – w obszarach przemysłowych, centrach logistycznych czy terenach z rozproszoną zabudową o dużym zapotrzebowaniu energetycznym. Jeśli sieć to krwiobieg miasta, STSp jest sercem, które pompuje energię bez przerwy.

 

3. Stacje słupowe z rozdzielnicą wnętrzową (hybrydowe) – funkcjonalność na dwóch poziomach

Co, jeśli chcesz mieć transformator wysoko nad ziemią, ale rozdzielnicę dostępną wygodnie z poziomu gruntu? Tu wchodzą do gry stacje słupowe hybrydowe – połączenie tego, co najlepsze z klasyki i nowoczesnych rozwiązań wnętrzowych.

Parametry techniczne:

• Transformator do 630 kVA (standardowo)
• Napięcie SN: 15 kV lub 20 kV
• Rozdzielnica nN zamknięta w kompaktowej obudowie na fundamencie przy słupie
• Możliwość łatwej rozbudowy sekcji rozdzielnicy
• Wysoka klasa szczelności obudowy: IP44 lub wyżej

Zalety:

• Komfortowy dostęp do rozdzielnicy nN – bez konieczności pracy na wysokości
• Zmniejszenie ryzyka błędów przy eksploatacji
• Łatwiejsza rozbudowa infrastruktury niskonapięciowej w przyszłości
• Estetyczna, kompaktowa forma – idealna dla terenów zurbanizowanych

Zastosowanie:
Osiedla mieszkaniowe, obiekty użyteczności publicznej, tereny komunalne – wszędzie tam, gdzie liczy się wygoda obsługi, bezpieczeństwo oraz możliwość późniejszej rozbudowy bez demontażu słupa.

 

4. Stacje słupowe mobilne (tymczasowe) – elastyczność, która się nie boi zmian

Czasami sieć musi być elastyczna jak sprężyna. Budowa nowej hali, festiwal pod chmurką, nagła awaria? Wtedy nie ma czasu na budowanie od podstaw – trzeba działać szybko. Mobilne stacje słupowe to odpowiedź na potrzeby tymczasowe, bez rezygnacji z pełnej funkcjonalności.

Parametry techniczne:

• Transformator od 100 kVA do 630 kVA (w zależności od wersji)
• Rozdzielnica nN i SN zintegrowana na wspólnej ramie
• Opcjonalne zabezpieczenia zasilania rezerwowego (agregaty prądotwórcze)
• Przenośna konstrukcja, łatwa w transporcie, gotowa do podłączenia w ciągu kilku godzin

Zalety:

• Szybki montaż i demontaż (nawet w ciągu 24 godzin)
• Możliwość pracy w trybie tymczasowym przez tygodnie lub miesiące
• Pełna funkcjonalność jak w standardowej stacji
• Niższe koszty inwestycyjne przy krótkoterminowych projektach

Zastosowanie:
Budowy, imprezy masowe, działania kryzysowe po awariach. Tam, gdzie trzeba szybko „podpiąć" energię i nie można pozwolić sobie na kilkumiesięczne formalności.

 

Na co zwrócić uwagę, wybierając stację słupową?

Dobór stacji transformatorowej słupowej to nie jest decyzja „na oko" ani wybór z katalogu na chybił trafił. Każdy parametr, każdy element ma realne przełożenie na stabilność pracy sieci, bezpieczeństwo eksploatacji i możliwość przyszłej rozbudowy. Zanim podejmiesz decyzję, warto zwrócić uwagę na kilka kluczowych kwestii:

1. Moc transformatora a zapotrzebowanie odbiorców

Transformator to serce każdej stacji słupowej. Jego moc musi być dopasowana do faktycznego zapotrzebowania odbiorców zasilanych z danego punktu. Zbyt mała moc transformatora prowadzi do przeciążeń, spadków napięcia i ryzyka awarii, natomiast przewymiarowanie generuje niepotrzebne koszty inwestycyjne i zwiększone straty jałowe.

W praktyce:
Dla osiedli mieszkaniowych czy terenów wiejskich wystarczające są transformatory o mocy 100–400 kVA. Dla zakładów przemysłowych lub centrów logistycznych często wymagane są jednostki od 630 kVA do nawet 1000 kVA. Warto uwzględnić również przewidywany wzrost zapotrzebowania w perspektywie najbliższych 5-10 lat.

2. Warunki środowiskowe: wiatr, zanieczyszczenia, obciążenie klimatyczne

Nie każda stacja słupowa stoi w łagodnych warunkach pogodowych. Wysokie obciążenia wiatrowe, zasolenie powietrza, duża wilgotność czy zanieczyszczenia przemysłowe mogą znacząco wpłynąć na trwałość konstrukcji i urządzeń.

Na co zwrócić uwagę?

• Klasa odporności mechanicznej konstrukcji wsporczej (szczególnie w rejonach o dużych prędkościach wiatru),
• Stopień ochrony IP rozdzielnicy nN (minimum IP44, a w trudnych warunkach IP54 i wyżej),
• Ochrona antykorozyjna konstrukcji słupa i rozdzielnicy (ocynk ogniowy, powłoki lakiernicze),
• Przystosowanie urządzeń do pracy w temperaturach od -25°C do +40°C.

3. Możliwość przyszłej rozbudowy sieci

Sieci elektroenergetyczne nie są statyczne. Nowe inwestycje, rozbudowa osiedli, rozwój przemysłu – to wszystko sprawia, że stacja transformatorowa powinna być gotowa na więcej niż bieżące potrzeby.

Warto wybierać stacje:

• Z możliwością łatwej wymiany transformatora na jednostkę o większej mocy,
• Z rozdzielnicą nN zaprojektowaną pod dodatkowe pola odpływowe,
• Z konstrukcją wsporczą przewidzianą na zwiększone obciążenia mechaniczne.

Dzięki temu nie trzeba będzie inwestować w nowe stanowisko, gdy zapotrzebowanie wzrośnie.

4. Dostępność do rozdzielnicy nN dla służb eksploatacyjnych

Wygodny dostęp do rozdzielnicy nN to nie tylko kwestia komfortu, ale i bezpieczeństwa. W przypadku konieczności szybkiej interwencji (np. wymiany bezpieczników, odłączenia odbiorcy) liczy się każda minuta.

Dlatego warto:

• Rozważyć stacje hybrydowe z rozdzielnicą wnętrzową na poziomie gruntu w miejscach, gdzie eksploatacja odbywa się często,
• Zapewnić odpowiednie dojście i przestrzeń roboczą wokół rozdzielnicy (minimum 1 m wolnej przestrzeni roboczej z każdej strony),
• Wybrać rozdzielnice z oznaczeniami zgodnymi z obowiązującymi normami (np. PN-EN 61439).

5. Normy i wytyczne operatora sieci dystrybucyjnej

Na końcu – a może właśnie na początku – warto upewnić się, że projektowana stacja spełnia wymagania lokalnego operatora sieci. Każda firma dystrybucyjna (TAURON, PGE, ENEA, Energa) posiada własne standardy techniczne dotyczące:

• Typów słupów (np. wirowane E, ŻN, BSW),
• Minimalnych parametrów transformatora (moc, napięcie zwarcia),
• Rodzaju i klasy rozdzielnicy nN,
• Wymagań dotyczących ochrony przeciwprzepięciowej i odgromowej,
• Warunków przyłączenia i pomiaru energii.

Bez akceptacji operatora żadna stacja nie zostanie przyłączona do sieci. Dlatego już na etapie projektowym warto przeanalizować aktualne wytyczne i standardy obowiązujące w danym regionie.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o procesie przyłączania do sieci i uniknąć niepotrzebnych opóźnień, koniecznie zajrzyj do naszego artykułu:

Przyłączenie do sieci: wyzwania, bariery i rozwiązania przyszłości
gdzie omawiamy realne przeszkody i sposoby ich sprawnego pokonania.

 

Stacje słupowe – małe konstrukcje, wielka odpowiedzialność

Patrząc na stację słupową z perspektywy przechodnia, można by pomyśleć: ot, niewielka konstrukcja w tle krajobrazu. A jednak to właśnie te pozornie skromne żerdzie i transformatory codziennie trzymają w ryzach rytm całych sieci elektroenergetycznych.

Dobrze dobrana stacja słupowa to nie tylko punkt na mapie – to realna gwarancja niezawodności zasilania, mniejsze straty przesyłu i spokojna głowa operatorów, kiedy prognozy pogody zapowiadają wichury.

Jeśli chcesz spojrzeć szerzej na ich rolę i dowiedzieć się, jak stacje wpisują się w nowoczesny model dystrybucji energii, zajrzyj koniecznie do naszego artykułu:
Stacje transformatorowe i podstacje: Zasadniczy element nowoczesnej dystrybucji energii

A jeśli szukasz praktycznych, sprawdzonych rozwiązań do swojej sieci – sprawdź naszą ofertę, odwiedź energeks.pl i dołącz do nas na LinkedIn. Jeśli natomiast instresuje Cię rozwiązanie gotowe od zaraz, sprawdź nasz sklep z dostępnymi od ręki jednostkami.