Wymiana oleju w transformatorze SN krok po kroku: koszty, procedury i zgodność z normą PN-EN 60076

Czas czytania: 5 minut

Czy naprawdę trzeba wymieniać olej w transformatorze SN?

To nie jest pytanie retoryczne. Transformator to centrum wielu zakładów przemysłowych, farm PV czy kontenerowych stacji zasilających. Jego sprawność zależy od jednego z najcenniejszych składników — oleju izolacyjnego. Gdy traci swoje właściwości, może doprowadzić do awarii, kosztownych przestojów i ryzyka pożaru.

Ale sama wymiana oleju w transformatorze SN to nie rutynowy serwis jak wymiana filtra w samochodzie. To wieloetapowy, technicznie precyzyjny proces objęty normą PN-EN 60076, wymagający kompetencji, sprzętu i planowania. Ten artykuł pokaże Ci krok po kroku, co się z tym wiąże  oraz z czym musisz się liczyć finansowo w 2025 roku.

Dla kogo? Dla zarządców infrastruktury energetycznej, wykonawców instalacji PV, inżynierów utrzymania ruchu i każdego, kto musi zaplanować budżet lub przetarg na usługę serwisową transformatora olejowego.

Agenda:

1. Jak przebiega wymiana oleju w transformatorze SN zgodnie z normą PN-EN 60076?
2. Ile kosztuje wymiana oleju w transformatorze SN w 2025 roku?
3. Co wpływa na końcowy koszt wymiany oleju w transformatorze olejowym?
4. Czy warto stosować oleje regenerowane lub syntetyczne?
5. Jak zaplanować wymianę oleju, by uniknąć przestojów i błędów serwisowych?

 

 

Jak przebiega wymiana oleju w transformatorze SN zgodnie z normą PN-EN 60076?

Wymiana oleju w transformatorze SN to nie jest decyzja „z marszu". Według normy PN-EN 60076-22-1, każda taka operacja wymaga szczegółowego przygotowania: oceny stanu oleju, zaplanowania serwisu, dokumentacji i przeprowadzenia testów zgodnych z częścią 7 tej samej normy. Proces można podzielić na kilka kluczowych etapów:

Pobranie próbki oleju i analiza laboratoryjna
Zanim ruszy jakiekolwiek opróżnianie układu, próbka oleju musi trafić do laboratorium. Analiza obejmuje: napięcie przebicia, liczby kwasowe, poziom wody, gazy rozpuszczone w oleju oraz poziomy furanów – które wskazują, czy izolacja celulozowa nie uległa degradacji.

• Koszt: 400–800 zł za pełny pakiet badań.

Odłączenie transformatora i przygotowanie systemu
Transformator musi być fizycznie odłączony od sieci, ostudzony i zabezpieczony przed przypadkowym włączeniem. Wymaga to uzgodnień z operatorem sieci lub administratorem infrastruktury wewnętrznej.

Opróżnienie układu z oleju
Olej spuszczany jest przez zawór spustowy do specjalnego zbiornika. Opróżniany musi być nie tylko kadź, ale również konserwator, przewody chłodzące i wszystkie komory – zgodnie z zasadami gospodarowania odpadami wg Dyrektywy 2008/98/WE.

Płukanie i czyszczenie wnętrza
To często pomijany etap, który ma kluczowe znaczenie dla późniejszej trwałości układu. Płukanie odbywa się za pomocą specjalnego oleju serwisowego lub odgazowanego oleju tego samego typu, aby wypłukać resztki wilgoci i osady.

Napełnianie nowym olejem pod próżnią
Nowy olej musi być suchy, czysty i odgazowany. Napełnianie odbywa się przez dolny zawór z zastosowaniem stacji próżniowej i filtrów, by uniknąć wtłoczenia powietrza do wnętrza układu.

Testy szczelności i próbka napięcia przebicia
Po napełnieniu przeprowadzane są testy szczelności oraz badanie napięcia przebicia zgodnie z PN-EN 60296. W razie niepewności wykonuje się także analizę laboratoryjną w miejscu instalacji.

Rozruch i monitoring 24h
Przez pierwsze 24 godziny transformator pracuje w trybie monitorowanym. Nadzoruje się temperaturę uzwojeń, obciążenie, wilgotność i napięcia.

Wszystkie operacje muszą być przeprowadzone przez wykwalifikowany personel, z zachowaniem procedur BHP, dokumentacją i planem awaryjnym – zgodnie z wymaganiami Ekoprojektu.
Ile kosztuje wymiana oleju w transformatorze SN w 2025 roku?

 

Najczęstsze pytanie: ile to kosztuje?

I bardzo słusznie, bo choć sam olej stanowi tylko część ceny, to właśnie on często determinuje opłacalność całej operacji. Przyjrzyjmy się aktualnym stawkom rynkowym (PLN netto):

Ceny olejów izolacyjnych w 2025:

• Nowy olej mineralny (degazowany): 6.0 – 7.8 zł/l
• MIDEL 7131 (syntetyczny ester): 13.5 – 16.0 zł/l
• Olej regenerowany (klasa II): 3.8 – 4.6 zł/l

Przykładowe koszty usługi dla transformatorów:

• 630 kVA (ok. 350 litrów):

Usługa pełna (płukanie, filtracja, testy) – 8000 – 13500 zł
Olej mineralny: ok. 2500 zł
Razem: 10 500 – 16 000 zł

• 1600 kVA (ok. 700 litrów):

Usługa: 14 000 – 22 000 zł
Olej MIDEL: ok. 11 000 zł
Razem: 25 000 – 33 000 zł

Dodatkowe koszty:

1. Utylizacja starego oleju: 1.8 – 3.4 zł/l
2. Transport i logistyka: 800 – 2000 zł w zależności od lokalizacji
3. Analiza laboratoryjna: 400 – 800 zł

Co wpływa na końcowy koszt wymiany oleju w transformatorze olejowym?

Cena to nie tylko „koszt za litr". Realna kalkulacja uwzględnia wiele zmiennych:

• Rodzaj oleju: MIDEL droższy, ale bardziej trwały. Regenerowany tańszy, ale nie dla każdego zastosowania.
• Lokalizacja: Trudnodostępne obiekty (np. góry, tereny przemysłowe) oznaczają wyższe koszty transportu i logistyki.
• Stan techniczny transformatora: Im starszy sprzęt, tym większe ryzyko konieczności dodatkowych prac (np. uszczelnienia, czyszczenia).
• Rodzaj stacji: Transformator kontenerowy czy zintegrowany z systemem PV często wymaga dodatkowych procedur związanych z kompatybilnością.
• Dostępność służb technicznych: W sezonie letnim (szczyt remontów i przeglądów) ceny usług rosną nawet o 20%.

 

Czy warto stosować oleje regenerowane lub syntetyczne?

To zależy. Cena regenerowanego oleju kusi – ale nie zawsze się opłaca.

Kiedy warto wybrać olej regenerowany?
Gdy transformator pracuje w warunkach standardowych, a budżet projektu jest napięty. Stosuje się go głównie w wewnętrznych sieciach niskiego ryzyka.

 

Kiedy wybrać MIDEL lub olej syntetyczny?

Gdy zależy Ci na:

• Wyższej odporności na przegrzewanie i warunki graniczne
• Pracy w środowiskach o podwyższonym ryzyku pożarowym
• Dłuższym TCO – MIDEL wymaga rzadszej wymiany i jest biodegradowalny

W praktyce MIDEL ma nawet 30–40% dłuższy czas eksploatacji, co rekompensuje jego wyższą cenę. Coraz częściej pojawia się w projektach PV i w przemyśle chemicznym.
Jak zaplanować wymianę oleju, by uniknąć przestojów i błędów serwisowych?

Ostatnia rzecz, której chcesz jako inwestor lub kierownik utrzymania ruchu – to zatrzymany zakład lub niedziałająca farma PV przez błąd proceduralny.

Oto kilka praktycznych wskazówek:

1. Zleć analizę oleju co 2–3 lata – to pozwala przewidzieć awarię z wyprzedzeniem
2. Zaplanuj wymianę poza sezonem szczytowym (marzec–sierpień)
3. Uwzględnij czas wyłączenia transformatora – 2–3 dni robocze
4. Zamów olej z odpowiednim wyprzedzeniem – nawet 6 tygodni dla MIDEL
5. Wymagaj dokumentacji i próbki oleju po wymianie – dla archiwizacji i ewentualnych reklamacji.